مدلسازی اندرکنش گسلش با تونل های زیرزمینی و پی های سطحی با دستگاه سانتریفیوژ

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 فارغ‌التحصیل دکتری مهندسی ژئوتکنیک، دانشگاه علم و صنعت ایران

2 استادیار، دانشکده مهندسی عمران، دانشگاه علم و صنعت ایران

3 استاد، دانشکده مهندسی عمران، دانشگاه علم و صنعت ایران

4 سرپرست آزمایشگاه مکانیک خاک، مؤسسه آموزش عالی علاءالدوله سمنانی، گرمسار، ایران

چکیده

با توجه به مشکلات و هزینه زیاد مطالعات تجربی در مقیاس واقعی از یک سو و قابلیت مدل‌های کوچک­مقیاس در دستگاه سانتریفیوژ ژئوتکنیکی در برقراری تشابه فیزیکی و لحاظ نمودن تنش‌های واقعی در مدل برای درک صحیح از تغییرشکل‌ها و مکانیزم‌های گسیختگی از سوی دیگر، عمده مطالعات آزمایشگاهی پدیده گسلش سطحی با استفاده از دستگاه سانتریفیوژ ژئوتکنیکی انجام شده است. در این تحقیق، مفهوم مدل‏سازی فیزیکی با دستگاه سانتریفیوژ ژئوتکنیکی، قوانین مقیاس، محدودیت‌ها و منابع خطا در شبیه‌سازی اندرکنش گسلش شیب‌لغز با تونل‌های زیرزمینی و پی‌های سطحی بررسی ‌شده است. در پایان، با به حداقل رساندن خطاهای مدل‏سازی، اندرکنش گسل معکوس با پی سطحی و تونل‌های زیرزمینیبه عنوان زیرساخت‌های حیاتی در حوزه حمل‌و‌نقل شبیه‌سازی گردید. نتایج نشان دادکه در انتشار گسل معکوس در خاک ماسه‌ای، با رسیدن گسیختگی به سطح، زاویه شیب آن کاهش می‌یابد و در سطح زمین، گسیختگی‌ها و ترک‌های کششی ایجاد می‌شود که می‌تواند به سازه‌ها و شریان‌های حیاتی خسارت وارد کند. حضور تونل در مسیر گسیختگی ناشی از گسل معکوس موجب تغییر مسیر گسلش و افزایش محدوده تحت تأثیر آن در سطح زمین می‌شود. بنابراین، در مناطق شهری، در صورت لرزه‌خیز بودن منطقه و وجود گسل‌ها، تأثیر وجود تونل بر عملکرد سازه‌های سطحی و همچنین سازه‌های مدفون مجاور تونل باید مدنظر قرار گرفته شود. در انتشار گسیختگی ناشی از گسل معکوس با حضور سازه، فشار سربار سازه موجب انحراف مسیر گسیختگی به گوشه سمت راست پی و دوران آن می‌گردد. همچنین، در سمت راست پی، بالازدگی مشاهده شد که منطبق با مشاهدات میدانی در زلزله‌های پیشین همراه با گسلش سطحی بود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Centrifuge modeling of underground tunnels and shallow foundations subjected to reverse fault rupture

نویسندگان [English]

  • Sadegh Ghavami 1
  • Alireza Saeedi Azizkandi 2
  • Mohammad Hassan Baziar 3
  • Mehrdad Rajabi 4
1 School of Civil Engineering, Iran University of Science and Technology, Tehran, Iran
2 School of Civil Engineering, Iran University of Science and Technology, Tehran, Iran
3 School of Civil Engineering, Iran University of Science and Technology, Tehran, Iran
4 Director of Soil Mechanics Laboratory, Alaodoleh Semnani Institute of Higher Education, Garmsar, Iran
چکیده [English]

Due to the problems and high cost of real-scale experimental studies and on the other hand, the ability of small-scale models in geotechnical centrifuges to establish physical similarity and take into account the real stresses in the model for a correct understanding of deformations and rupture mechanisms, major experimental studies on the phenomenon of surface faulting has been done using by geotechnical centrifuge. In this research, the concept of physical modeling with a geotechnical centrifuge, scale rules, constraints, and sources of error in simulating the interaction of dip‐slip fault with underground tunnels and shallow foundations are investigated. Finally, by minimizing modeling errors, the interaction of reverse fault with underground tunnels, as critical transport infrastructure, and the shallow foundation is simulated. The results showed that in reverse fault propagation in sandy soil when the rupture reaches the surface, its dip angle decreases, and at the ground surface, shear ruptures and tension cracks are created which can damage structures and infrastructures. The presence of the tunnel in the rupture path causes the fault rupture path to change and the fault rupture zone to increase at the ground surface, which can affect the performance of surface structures and buried structures adjacent to the tunnel. In the propagation of reverse fault rupture, the presence of the surface structure on fault outcrop, overburden pressure due to the structure, causes the rupture path to deviate to the right corner of the foundation and the structure to rotate. Besides, on the right side of the foundation, a fault scarp was observed, which was consistent with field observations in previous earthquakes with surface fault rupture.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Geotechnical centrifuge
  • Physical modeling
  • Surface fault rupture
  • Underground tunnel
  • Shallow foundation

مراجع

Ashtiani, M., Ghalandarzadeh, A. and Towhata, I. 2016. “Centrifuge modeling of shallow embedded foundations subjected to reverse fault rupture”. Can. Geotech. J., 52(1): 1–15.
Baziar, M. H., Nabizadeh, A. and Jabbari, M. 2014a. “Numerical modeling of interaction between dip-slip fault and shallow foundation”. Bull. Earthq. Eng., 13(6): 1613-1632.
Baziar, M. H., Nabizadeh, A., Lee, C. J. and Hung, W. Y. 2014b. “Centrifuge modeling of interaction between reverse faulting and tunnel”. Soil Dyn. Earthq. Eng., 65: 151-164.
Bird, J. F., Bommer, J. J., Crowley, H. and Pinho, R. 2006. “Modeling liquefaction-induced building damage in earthquake loss estimation”. Soil Dyn. Earthq. Eng., 26(1): 15-30.
Bjerrum, L. W., Atakan, K. and Sørensen, M. B. 2010. “Reconnaissance report and preliminary ground motion simulation of the 12 May 2008 Wenchuan earthquake”. Bull. Earthq. Eng., 8(6): 1569-1601.
Bransby, M. F., Davies, M. C. R., El Nahas, A. and Nagaoka, S. 2008. “Centrifuge modeling of reverse fault–foundation interaction”. Bull. Earthq. Eng., 6(4): 607-628.
Bray, J. D. 2001. “Developing mitigation measures for the hazards associated with earthquake surface fault rupture”. In: Workshop on Seismic Fault-induced Failures. Japan Society for the Promotion of Science, University of Tokyo, pp. 55-80.
Cai, Q. P., Peng, J. M, Ng, C.W. W., Shi, J. W. and Chen, X. X. 2019. “Centrifuge and numerical modelling of tunnel intersected by normal fault rupture in sand”. Comput. Geotech., 111: 137-146.
Dowding, C. H. and Rozen, A. 1978. “Damage to rock tunnels from earthquake shaking”. J. Geotech. Eng. Div., ASCE, 104(GT2): 175-191.
Garnier, J., Gaudin, C., Springman, S. M., Culligan, P. J., Goodings, D., Konig, D., Kutter, B., Phillips, R., Randolph, M.F. and Thorel, L. 2007. “Catalogue of scaling laws and similitude questions in centrifuge modelling”. Int. J. Phys. Modell. Geotech., 7(3): 1-24.
Ghavami, S., Saeedi Azizkandi, A., Baziar, M. H. and Jahanbakhsh, H. 2019a. “Numerical study on interaction of normal fault with underground tunnels”. J. Transport. Infrastruct. Eng., 5(4): 1-12.
Ghavami, S., Saeedi Azizkandi, A., Baziar, M. H. and Rajabi, M. 2019b. “Interaction of underground tunnel and existing shallow foundations affected by normal faults”. 8th International Conference on Seismology and Earthquake Engineering.
Kiyota, T., Ikeda, T., Konagai, K. and Shiga, M. 2017. “Geotechnical damage caused by the 2016 Kumamoto earthquake, Japan”. Int. J. Geoengin. Case Histories, 4(2): 78-95.
Kramer, S. L. 1996. “Geotechnical earthquake engineering”. Prentice Hall, Inc., Upper Saddle River, New Jersey.
Lin, M. L., Chung, C. F. and Jeng, F. S. 2006. “Deformation of overburden soil induced by thrust fault slip”. Eng. Geol., 88: 70-89.
Lin, M. L., Chung, C. F., Jeng, F. S. and Yao, T. C. 2007. “The deformation of overburden soil induced by thrust faulting and its impact on underground tunnels”. Eng. Geol., 92: 110-132.
Sabagh, M. and Ghalandarzadeh, A. 2020a. “Centrifuge experiments for shallow tunnels at active reverse fault intersection”. Front. Struct. Civ. Eng., 14: 731-745.
Sabagh, M. and Ghalandarzadeh, A. 2020b. “Centrifugal modeling of continuous shallow tunnels at active normal faults intersection”. Transport. Geotech., 22: 100325.
Saeedi Azizkandi, A., Baziar, M. H., Ghavami, S. and Heidari Hasanaklou, S. 2021. “Use of vertical and inclined walls to mitigate the interaction of reverse faulting and shallow foundations: Centrifuge tests and numerical simulation”. J. Geotech. Geoenviron. Eng., 147(2): 04020155.
Saeedi Azizkandi, A., Ghavami, S., Baziar, M. H. and Heidari Hasanaklou, S. 2019. “Assessment of damages in fault rupture–shallow foundation interaction due to the existence of underground structures”. Tunn. Undergr. Sp. Tech., 89: 222-237.
Taylor, R. N. 2005. “Geotechnical centrifuge technology”. Taylor & Francis, London, 326 p.
T‌e‌h‌r‌a‌n‌i‌z‌a‌d‌e‌h, M. and M‌o‌r‌a‌d‌i S‌h‌a‌g‌h‌a‌g‌h‌i, M. 2017. “Investigation on the effects of foundation stiffness on surface fault rupture in reverse dip-slip faults”. Sharif J. Civ. Eng., 33.2(2.2): 61-67
White, D. J., Take, W. A. and Bolton, M. D. 2003. “Soil deformation measurement using particle image velocimetry (PIV) and photogrammetry”. Géotech., 53(7): 619-631.
Yu, G., Xu, X., Klinger, Y., Diao, G., Chen, G., Feng, X., Li, C., Zhu, A., Yuan, R., Guo, T., Sun, X., Tan, X. and An, Y. 2010. “Fault-scarp features and cascading-rupture model for the Wenchuan earthquake (MW=7.9), eastern Tibetan Plateau, China”. Bull. Seismol. Soc. Am., 100 (5B): 2590-2614.
Yu, H., Chen, J., Bobet, A. and Yuan, Y. 2016. “Damage observation and assessment of the Longxi tunnel during the Wenchuan earthquake”. Tunn. Undergr. Sp. Tech., 54: 102-116.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 19 بهمن 1399
  • تاریخ بازنگری: 16 اسفند 1399
  • تاریخ پذیرش: 11 فروردین 1400

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار